თავის ტვინის სიმსივნე

რა არის თავის ტვინის სიმსივნე?

თავის ტვინის სიმსივნე ტვინის უჯრედების პათოლოგიური დაყოფის და გამრავლების შედეგად განვითარებული წარმონაქმნია.

თავის ტვინი შედგება სხვადასხვა ტიპის უჯრედებისგან. ამ უჯრედებისგან წარმოქმნილი სიმსივნეები შეიძლება იყოს კეთილთვისებიანი ან ავთვისებიანი. უშუალოდ ტვინის უჯრედებისგან წარმოქმნილ სიმსივნეს პირველად სიმსივნეს უწოდებენ. მეორადი ანუ მეტასტაზური სიმსივნე კი სხვა ორგანოდან მეტასტაზის სახით გავრცელებულ სიმსივნეს ნიშნავს. ამ ყველაფრის გათვალისწინებით თავის ტვინის სიმსივნეები იყოფა პირველად და მეორად სიმსივნეებად და კეთილ და ავთვისებიან სიმსივნეებად.

მეორე კლასიფიკაცია კი სიმსივნის წარმომქმნელი უჯრედების ტიპის მიხედევით ხდება. მაგალითები მოცემულია ქვემოთ:
•    ასტროციტომა
•    გლიომა
•    გლიობლასტომა
•    აკუსტიკური ნეირომა
•    ქოროიდული წნულის კარცინომა
•    ეპენდიმომა
•    მენინგიომა
•    ოლიგოდენდროგლიომა
•    ჰიპოფიზის სიმსივნეები
ექიმი ამ კლასიფიკაციაზე დაყრდნობით განსაზღვრავს კიბოს სახეობას.

სიმპტომები

თავის ტვინის სიმსივნეები სიმსივნის წარმომქმნელი უჯრედების, ლოკაციის, ზომის, გავრცელების და მეზობელ ქსოვილებზე ზეწოლის მიხედვით ფართო სპექტრის სიმპტომებით ვლინდება.

ქვემოთ ჩამოთვლილი სიმპტომების აღმოჩენის შემთხვევაში აუცილებელია ნევროლოგთან ან ნეიროქირურგთან კონსულტაცია.
•  ბოლო დროს გახშირებული, ძლიერი თავის ტკივილები
•  მხედველობის გაუარესება
•  სმენის გაუარესება
•  წონასწორობის დარღვევა
•  გულისრევის შეგრძნება და ღებინება
•  კრუნჩვები
•  გარკვეული ფუნქციური დარღევები (ანგარიშის ან წერის უნარის დაკარგვა)
•  ჰორმონული დარღვევები-ფარისებრი ჯირკვლის დისფუნქცია, ციკლის დარღვევები, კიდურების არანორმალური ზრდა
•  ხასიათის ცვლილება
•  კონცენტრაციის დარღვევა
•  მეხსიერების გაუარესება
•  სხეულის დაბუჟება, ჩხვლეტის შეგრძნება, შეგრძნებების დაქვეითება, კუნთების სისუსტე.

ამ სიმპტომების აღმოჩენის შემთხვევაში აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია, რადგან შედეგის თვალსაზრისით ადრეულ დიაგნოსტიკასა და მკურნალობას ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს.

რისკები

იმის მიუხედავად, რომ ხშირ შემთხვევაში კიბოს გამომწვევი მიზეზი უცნობია, უნდა მოხდეს ქვემოთ ჩამოთვლილი რისკ ფაქტორების გათვალისწინება:

დიაგნოსტიკა

თუ არსებობს ეჭვი თავის ტვინის სიმსივნეზე,პირველი ნაბიჯი არის კომპლექსური ნევროლოგიური გამოკვლევა. გამოკვლევის დროს დეტალურად ფასდება პაციენტის მხედველობა, სმენის, გემოს, ყნოსვის, შეხების შეგრძნებები, კუნთების ძალა, ჩხვლეტის შეგრძნების მსგავსი პათოლოგიური სიმპტომები,სიარულის მანერა და რეფლექსები.

თუ ფიზიკური გამოკვლევა ადასტურებს ეჭვს, ამ შემთვევაში სიმსივნის მდებარეობის და ზომის დასადგენად ყველაზე ხშიად ინიშნება მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია. კონტრასტული აგენტის ორგანიზმში სისხლძარღვის საშუალებით შეყვანისას ხდება სიმსივნის მდებარეობის დადგენა. სიმსივნის ვიზუალიზაციის შემდეგ, სიმსივნის სისხლით მომარაგებისა და გარკვეული ნივთიერებების მიმართ რეაგირების შესამოწმებლად შეიძლება საჭირო გახდეს დამატებითი გამოსახულებითი კვლევები.

თუ ბიოფსია და სხვა გამოკვლევები მიუთითებს რომ სიმსივნე არის მეტასტაზური, პირველადი სიმსივნის კერის დასადგენად მიმართავენ კომპიუტერულ ტომოგრაფიას (კტ) და პოზიტრონ ემისიურ ტომოგრაფიას (პეტ კტ).

მიუხედავად იმისა რომ თავის ტვინის სიმსივნეების დროს ბიოფსია ძირითადად ოპერაციის მსვლელობისას ტარდება, ზოგჯერ ექიმმა შეიძლება მიიღოს გადაწყვეტილება ოპერაციამდე სიმსივნური მასალის აღების შესახებ.

მკურნალობა

მკურნალობის მეთოდის შერჩევა სიმსივნის წარმოშობის, ზომის, მდებარეობის, გავრცელების და სიმსივნის მიერ ანატომიურ სტრუქტურებზე ზეწოლის ხარისხის მიხედვით ხდება.აქედან გამომდინარე თავის ტვინის სიმსივნის მკურნალობა ყველა პაციენტის შემთხვევაში ინდივიდუალურია.

მკურნალობის მეთოდებს შორის არის ქირურგიული მკურნალობა, ქიმიოთერაპია, რადიოთერაპია, რადიოქირურგია და მიზნობრივი თერაპია.

ქირურგიული მკურნალობა

თუ თავის ტვინის სიმსივნეს გააჩნია ტრადიციული ქირურგიისთვის მოსახერხებელი მდებარეობა, თავის ქალაზე კეთდება ხვრელი და ხდება სიმსივნის მთლიანად ამოღება. თუ სიმსივნე მგრძნობიარე სტრუქტურებთან ახლოს მდებარეობს, ხდება მისი ნაწილობრივი რეზექცია.

რადიოთერაპია

რადიოთერაპია მაღალი ენერგიის სხივების ზემოქმედებით ანადგურებს კიბოს უჯრედებს.

თუ დასხივების წყარო სხეულის გარეთ მდებარეობს და სხივები კიბოსკენ არის მიმართული, ამ მკურნალობას გარე რადიოთერაპიას უწოდებენ. თუ რადიოაქტიური ნივთიერება ნემსის ან კათეტერის მეშვეობით შეყავთ კიბოს მდებარეობის ადგილას, ამ მეთოდს შიდა რადიოთერაპიას (ბრაქითერაპიას) უწოდებენ.

რადიაციული თერაპია ძირითადად გამოიყენება უჯრედების გასანადგურებლად, რომელთა ამოღებაც ქირურგიული გზით შეუძლებელია. პირველადი მკურნალობისას რადიოთერაპია და ქიმიოთერაპია ტარდება კომპლექსურად და იგი ცნობილია ქიმიორადიაციის სახელით.

რადიოთერაპიას ახასიათებს ფართო სპექტრის გვერდითი ეფექტები და დამოკიდებულია დასხივების ადგილზე. მათ შესახებ პაციენტის ინფორმირება ხდება მკურნალობის დაწყებამდე.

სტერეოტაქტიკური რადიოქირურგია

სტერეოტაქტიკური რადიოქირურგია არის მკურნალობის მეთოდი, რომელიც აერთიანებს სხივურ თერაპიას, ვიზუალიზაციის მეთოდს, გამოსახულების დამუშავების პროგრამებს და რობოტულ სისტემებს. მართალია აღწერილობაში გამოყენებულია ტერმინი „ოპერაცია“, მაგრამ იგი არ საჭიროებს ქირურგიულ ჩარევას. სამიზნის მდებარეობის დადგენის და სამგანზომილებიანი გამოსახულების მიღების შემდეგ გამოიყენება რადიაციის მაღალი დოზები. ვინაიდან კიბერდანას დასხივება შეუძლია ძალიან მაღალი სიზუსტით,სიმსივნის გარშემო მდებარე ჯანმრთელი ქსოვილები განიცდიან მინიმალური დოზის ზემოქმედებას.

ქიმიოთერაპია

ქიმიოთერაპიის დროს კიბოსთან საბრძოლველად გამოიყენება მედიკამენტები. მათი მოქმედი ნივთერება ანადგურებს კიბოს უჯრედებს. ქიმიოთერაპიული პრეპარატების შეყვანა ხდება კათეტერის საშუალებით ინტრავენურად ან მიიღება პერორალური გზით.
კიბოს სახეობის და მკურნალობაზე მისი რეაგირების გათვალისწინებით შეიძლება დაინიშნოს ერთი ან მეტი ქიმიოთერაპიული პრეპარატი. ქიმიოთერაპიის ჩატარების შემდეგ გარკვეული პერიოდის განმავლობაში ხდება მკურნალობის შეჩერება. „შესვენების“ პერიოდის დასრულების შემდეგ მკურნალობა კვლავ გრძელდება. თითოეულ ასეთ პერიოდს ციკლი ეწოდება.
ქიმიოთერაპიის გვერდით მოვლენები დამოკიდებულია ქიმიოთერაპიულ აგენტზე და პრეპარატის დოზაზე. გვერდით ეფექტებს შორის ყველაზე გავრცელებულია დაღლილობა, გულისრევა, ღებინება, წყლულები პირის ღრუში, თმის ცვენა და საჭმლის მომნელებელი ტრაქტის ანთება. თუ გვერდითი მოვლენები სერიოზულად ემუქრება პაციენტის ჯანმრთელობას, ექიმმა შეიძლება შეაჩეროს მკურნალობა ან შეცვალოს პრეპარატი.

მიზნობრივი თერაპია

მიზნობრივი თერაპია არის უფრო ახალი მეთოდი ქიმიოთერაპიასთან შედარებით. ეს წამლები მიზანმიმართულად მოქმედებს კიბოს უჯრედებში ნაპოვნ სპეციფიკურ ანომალიებზე. მკურნალობის დაწყებამდე კიბოს უჯრედები შეისწავლება ლაბორატორიებში, რათა დადგინდეს მუტაციების არსებობა.

შედეგები

სიმსივნის ამოკვეთის პროცენტულობა და ნერვული სტრუქტურების დაზიანება განსაზღვრავს ქირურგიული და არაქირურგიული მკურნალობის შედეგს.
ძირითადად კეთილთვისებიანი სიმსივნეების მთლიანად ამოკვეთა ხდება. მაგრამ ეს ყოველთვის არ არის ავთვისებიანი სიმსივნეების შემთხვევაში.
თუმცა სიმსივნის ნაწილობრივი ამოკვეთაც კი განაპირობებს სიმპტომების შემსუბუქებას.

თავის ტვინის სიმსივნის მკურნალობის შემდეგ, შეიძლება საჭირო გახდეს ფიზიოთერაპიისა და რეაბილიტაციის კურსის გავლა, რათა მოხდეს საავტომობილო უნარების, მგრძნობელობის, მხედველობისა და სმენის აღდგენა, წონასწორობის და მეხსიერების დარღვევების კორექტირება.

ყველაზე შესაფერისი მკურნალობის შერჩევა მკურნალობის შემდგომი სიმპტომების გათვალისწინებით ხდება, რაც გამორიცხავს პრობლემებს და აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს.